การตรวจและวินิจฉัยโรคเอชไอวีเป็นขั้นตอนสำคัญในการรักษาและป้องกันโรคติดเชื้อนี้ ในประเทศไทยมีวิธีการตรวจเอชไอวีที่หลากหลายเช่นการใช้เลือด, ถ่ายเทหรือน้ำลายเป็นต้น วิธีการตรวจล้วนเป็นงานของผู้รับบริการที่ต้องการความแน่ใจในสุขภาพของตัวเอง
สำหรับการตรวจ HIV มีการสำรวจอาการผู้ป่วยและประวัติการเสี่ยงในการติดเชื้อ ต่อมาจะมีการตรวจเลือดเพื่อตรวจหาเชื้อเอชไอวี และในกรณีที่มีผลบวกจะต้องทำการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม
การตรวจ HIV มีความสำคัญในการหาทางรักษามาก่อนร่างกายได้ถูกทำลายอย่างรุนแรง การทราบสถานะ HIV ของตัวเองยังช่วยให้มีมั่นใจและพึงพอใจในชีวิตประจำวันได้ดียิ่งขึ้น
